Proto-Northwest Caucasian language
| Proto-Northwest Caucasian | |
|---|---|
| PNWC | |
| Reconstruction of | Northwest Caucasian languages | 
| Lower-order reconstructions | |
Proto-Northwest Caucasian (sometimes abbreviated PNWC), also Proto-Adyghe-Abazgi or Proto-Adyghe-Abkhaz, is the reconstructed common ancestor of the Northwest Caucasian languages.
Phonology
Consonants
| Proto-NWC | Proto-Abazgi | Ubykh | Proto-Circassian | 
|---|---|---|---|
| *p | |||
| *pː | b | b | pː | 
| *b | |||
| *pʼ | |||
| *f | xʷ | ||
| *w | |||
| *m | |||
| *pʲ | p | tʷ | t | 
| *pʲː | b | (tʷ~dʷ) | tː | 
| *bʲ | b | dʷ | d | 
| *pʲʼ | pʼ | tʷʼ | tʼ | 
| *pʷ | p | f | p | 
| *bʷ | f | f | b | 
| *pʷʲ | tsʲ | tʷ | – | 
| *bʷʲ | dzʲ | dʷ | d | 
| *pʷʲʼ | tsʲʼ | tʷʼ | tʼ | 
| *pˤ | p | vˤ | p | 
| *pˤː | – | bˤ | pː | 
| *bˤ | b | bˤ | b | 
| *pˤʼ | – | pˤʼ | pʼ | 
| *mˤ | m | mˤ | m | 
| *t | |||
| *tː | t | tː | |
| *d | |||
| *tʼ | |||
| *r | r | d-, r~ʁ | tː-, r | 
| *n | |||
| *rʲ | r | ɮ | dz | 
| *tʷ | tʷ | t | |
| *tʷː | d(ʷ) | tʷ | tː | 
| *dʷ | d | ||
| *tʷʼ | tʼ | ||
| *tʷʲ | tʷ | – | ts | 
| *tʷʲʼ | tʷʼ | tʷʼ | tsʼ | 
| *ts | s~ts | ||
| *tsː | ts | tsː | |
| *dz | dz | dz~z | |
| *tsʼ | |||
| *s | |||
| *z | z | dz~z | z | 
| *tsʲ | (s) | ||
| *tsʲː | dzʲ(?) | ts | tsː | 
| *dzʲ | dz~z | ||
| *tsʲʼ | tsʼ | ||
| *sʲ | s | ||
| *zʲ | z | dzʲ~zʲ | z | 
| *tsʷ | sʷ- | ||
| *tsʷː | tsʷ | tsʷ | tsʷː | 
| *dzʷ | – | dzʷ | |
| *tsʷʼ | |||
| *sʷ | |||
| *zʷ | dzʷ~zʷ | zʷ | |
| *tsʷʲ | (tʃ) | – | tsʲ | 
| *dzʷʲ | dʒ~ʒ | dʒʲ | dzʲ | 
| *tsʷʲʼ | tʃʼ | tʃʲʼ | tsʲʼ | 
| *sʷʲ | sʲ | tʃʷ | sʲ | 
| *zʷʲ | dzʲ~zʲ | ʒʷ | zʲ | 
| *tʃ | tsʲ | ts | s | 
| *dʒ | dzʲ | dz | dz~z | 
| *tʃʼ | tsʲʼ | tsʼ | tsʲʼ(?) | 
| *ʃ(~ʃː) | sʲ | s | s | 
| *ʒ | zʲ | z | z | 
| *tɕ | |||
| *tɕː | dzʲ(~tɕ) | tɕ | tɕː | 
| *dʑ | dʑ~ʑ | ||
| *tɕʼ | |||
| *ɕ | ʃ(?) | ɕ | ʃ | 
| *ɕː | ʃ | ɕ | ʃː | 
| *ʑ | ʒ | ʑ | ʒ | 
| *j | |||
| *tʃʷ | tʃ | tʃ | tɕ | 
| *tʃʷː | zʷ | tʃ | tɕː | 
| *dʒʷ | dzʷ~zʷ | dʒ | dʑ~ʑ | 
| *tʃʷʼ | tʃʼ | tʃʼ | tɕʼ | 
| *ʃʷ | sʷ | ʃ | ʃ | 
| *ʃʷː | ʃ | ʃ | ʃː | 
| *ʒʷ | zʲ(?) | ʒ | ʒ | 
| *tɕʷ | tʃ | tɕ | tʃ | 
| *tɕʷː | dʒ~ʒ | tɕ | tʃː | 
| *tɕʷʼ | tʃʼ | tɕʼ | tʃʼ | 
| *ɕʷ | ʃʷ | ʃʷ | sʲ | 
| *ɕʷː | ʃ | sʷ | ʃː | 
| *ʑʷ | ʒʷ | ʒʷ | zʲ | 
| *tɬ | x | ɕ | tɕ | 
| *tɬː | ts | (sʲ) | tɕː | 
| *dɮ | l | ɮ | tħ | 
| *tɬʼ | x/tsʼ | tsʲʼ | tɕʼ | 
| *ɬ | – | sʲ | ɕ | 
| *ɬː | x | sʲ | ɕː | 
| *l | l | d-, Ø~j | tħ-,ɮ | 
| *tɬʲ | xʲ | ɕ | tɕ | 
| *dɮʲ | ɣʲ | ʁ(~zʲ) | ɣ | 
| *tɬʲʼ | ɕ | tɬʼ | tɬʼ | 
| *ɬʲ (~ɬʲʼː) | ɕ | ɬ | ɬ | 
| *ɮʲ | ʑ | ɮ | ɮ | 
| *lʲ | r-, l~ɣʲ | ɮ | d- | 
| *tɬʷ | tsʷ | tsʷ | tʃ | 
| *tɬʷː | tsʷ | tsʷ | tʃː | 
| *dɮʷ | l | w | ħ | 
| *tɬʷʼ | tsʼ(ʷ) | tsʼ(ʷ) | tʃʼ | 
| *ɬʷ | ʃ | sʷ | x(ʷ) | 
| *ɬʷː | ʃ | s(ʷ) | ɕː | 
| *tɬʷʲ | tʃʷ | f | x | 
| *tɬʷʲː | ʒʷ | dʑ | tɕː | 
| *dɮʷʲ | dʒʷ | dʒ | ɮ | 
| *tɬʷʲʼ | tʃʷʼ | tsʼ | tɕʼ | 
| *ɬʷʲ (~ɬʷː) | ʃ | ʃʷ | x(ʷ) | 
| *ɮʷʲ | ʒ | ʒʷ | ɣʲ | 
| *k | k | kʲ | kʲ | 
| *ɡ | ɡ | ɡʲ | ɡʲ | 
| *kʼ | kʼ | kʲʼ | kʲʼ | 
| *x | x | ɕ | x | 
| *ɣ | ɣ | ɣ~ʁ | ɣ | 
| *kʲ | kʲ | – | kʲ | 
| *ɡʲ | ɡʲ | – | ɡʲ | 
| *xʲ | xʲ | sʲ | ɕ | 
| *ɣʲ | ɣʲ | zʲ | ʑ | 
| *kʷ | |||
| *kʷː | ɡʷ | ɡʷ | kʷː | 
| *ɡʷ | |||
| *kʷʼ | |||
| *xʷ | xʷ | x | x(ʷ) | 
| *ɡʲʷ | ɡʷ | ɡʲ 1 | ɡʷ | 
| *kʷʲʼ | kʷʼ | kʲʼ | kʷʲʼ | 
| *xʷʲ | sʷ | xʲ | xʷ | 
| *ɣʷʲ(?) | zʷ | ʁʲ | ʁʷ | 
| *q | (ħ) | q | q- | 
| *qː | q | q | qː | 
| *ɢ | ɣ | ʁ | ʁ | 
| *qʼ | qʼ | qʼ | qː | 
| *χ | ħ | χ | χ | 
| *ʁ | ʕ | ʁ | ʁ | 
| *qʲː | q | qʲ | – | 
| *ɢʲ | ɣʲ | ʁʲ | – | 
| *qʲʼ | qʲʼ | qʲʼ | ʔ | 
| *χʲ | ħ | xʲ | χʲ | 
| *ʁʲ | ʕ | ʁʲ | ʁ | 
| *qʷ | ħʷ | qʷ | qʷ-, qʷː | 
| *qʷː | qʷ | qʷ | qʷː | 
| *ɢʷ | ɣʷ | ʁʷ | ʁʷ | 
| *qʷʼ | qʷʼ | qʷʼ | qʷː | 
| *χʷ | ħʷ | χʷ | χʷ | 
| *ʁʷ | ʕʷ | ʁʷ | ʁʷ | 
| *qʷʲ | ħ(ʷ) | xʲ | qʷ- | 
| *qʷʲː | – | qʲ | qʷː | 
| *ɢʷʲ | ɣ(ʷ) | ʁʲ | ʁʷ | 
| *qʷʲʼ | ʕʷ(qʷʼ?) | qʲʼ | ʔʷ | 
| *χʷʲ | ħ(ʷ) | χʲ | χʷ | 
| *ʁʷʲ | ʕ(ʷ) | ʁʲ | ʁʷ | 
| *qˤː | ʕ | – | qː | 
| *qˤʼ | ħ(?) | qˤʼ | qː | 
| *χˤ | – | χˤ | χ | 
| *ʁˤ | ʕ | ʁˤ | ʁ | 
| *qˤʲ | q | q(ˤ) | ħ | 
| *qˤʲː | ʔ | qʼ | ʔ | 
| *qˤʲʼ | ħ | qʼ | ʔ | 
| *χˤʲ | ħ | χ(ˤ) | ħ | 
| *ʁˤʲ | ʕ | ʁ | j | 
| *qˤʷ | ħʷ | χˤʷ | qʷ- | 
| *qˤʷː | ʕʷ | qˤ(ʷ) | qʷː | 
| *qˤʷʼ | qʷʼ(qʷ) | qˤʷʼ | qʷː | 
| *χˤʷ | ħʷ | χˤʷ | χʷ | 
| *ʁˤʷ | (ħʷ?) | ʁˤʷ | ʁʷ | 
| *qˤʷʲ | qʷ | χʷ | ħ | 
| *qˤʷʲː | ʕʷ | qʷʼ | ʔʷ | 
| *qˤʷʲʼ | ħʷ | qʷʼ | ʔʷ | 
| *ʁˤʷʲ | ʕʷ | w | w~ʁʷ | 
- In Circassian and Abkhaz, gʷǝ is heart and in Ubykh it's gʲǝ.
The most noticeable changes are:
- The uvular consonants (/χ/ /ʁ/ /χʷ/ /ʁʷ/) become pharyngeal consonants (/ħ/ /ʕ/ /ħʷ/ /ʕʷ/) in the Proto-Abazgi language.
Grammar
Numbers
| English | Proto-NWC Schulze | Proto-NWC Colarusso | Proto-Abazgi | Abkhaz | Abaza | Ubykh | Proto-Circassian | Adyghe | Kabardian | 
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| One | za | – | za-kʼə | akʼə | zakʼə | za | zə | zə | zə | 
| Two | tʼqʷʼa | tʼqʼo | ʕʷ-ba | ɥ-ba | ʕʷ-ba | tʼqʷʼa | tʷʼə | tʷʼə | tʷʼə | 
| Three | λ:ə | (y-)x̂ə/a | χ-ba | χ-ba/x-ba | χ-ba | ʂa | ɕə | ɕə | ɕə | 
| Four | pʼλʼa | – | pɕ-ba | pɕ-ba | pɕ-ba | pʼɬʼə | t͡ɬə | pɬʼə | pɬʼə | 
| Five | sx̂ʷə | (w-/y-)ćx̂ə | χʷ-ba | χʷ-ba/xʷ-ba | χʷ-ba | ɕxə | txʷə | tfə | txʷə | 
| Six | ɬʷə | (w-)x̂cə | tʃʷba? | f-ba | t͡s-ba | fə | xə | xə | xə | 
| Seven | bδə | ɣə́ | bəʑ-ba | bəʑ-ba | bəʑ-ba | blə | bɮə | blə | bɮə | 
| Eight | – | (w-/y-)ɣə/a | aʕ-ba | aa-ba | aʕ-ba | ʁʷa | jə | jə | jə | 
| Nine | bğʷʲə | ɣə́ | – | ʑʷ-ba | ʒʷ-ba | bʁʲə | bʁʷə | bʁʷə | bʁʷə | 
| Ten | bćʷʼə | (p-/w-)źə́/źá | – | ʑʷa-ba | ʒʷa-ba | ʑʷə | pʃʼə | pʃʼə | pɕʼə | 
Vocabulary
| English | Proto-NWC | Proto-Abazgi | Abkhaz | Abaza | Ubykh | Proto-Circassian | Adyghe | Kabardian | 
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| I | – | sa/sarˈa | sa/sarˈa | sa/sarˈa | səsan | sa | sa | sa | 
| Heart | ɡʲʷə | ɡʷə | ɡʷə | ɡʷə | ɡʲə | ɡʷə | ɡʷə | ɡʷə | 
| Sea | – | – | – | – | ɕʷa | xə | xə | xə | 
| They sell it | – | – | – | – | aːɕan | – | jaːɕan | jaːɕan | 
| I go | – | – | – | – | skʲʼan | skʷʼan | skʷʼan | skʷʼan | 
| I say | – | – | – | – | sqʼan | – | sʔʷan | sʔʷan | 
| Language/tongue | bǝźA | bzǝ | aːbz | bzǝ | bza | bza | bza | bza | 
| Red | – | – | – | – | pɬə | pɬəʑ | pɬəʑ | pɬəʑ | 
| Book, Letter | – | – | – | – | txəɬ | txəɬ | txəɬ | txəɬ | 
| top of the back | – | – | – | – | txə | txə | txə | txə | 
| Ox | c:ʷǝ | t͡sʷə | á-ć̌ | t͡ʃʷə | t͡sʷə | t͡sʷːə | t͡sʷə, t͡ʃʷə | və | 
| Blood | – | – | – | – | ɬa | ɬə | ɬə | ɬə | 
| Month/Moon | – | – | aːmza | məzə | məʒa | maːza | maːza | maːza | 
| Beard | – | – | – | – | ʒaːkʲʼa | ʒaːkʲʼa | ʒaːt͡ʃʼa | ʒaːt͡ʃʼa | 
| Dust | – | – | – | – | saːpa | saːpa | saːpa | saːba | 
| Barefoot | – | – | – | – | ɬapsʼə | ɬapsʼa | ɬapt͡sʼa | ɬapt͡sʼa | 
| Donkey | – | – | – | – | t͡ʃədə | ʃədə | ʃədə | ʃədə | 
| Hedgehog | – | – | – | – | pəzʲə | pəʐ | pəʐ | – | 
| Water | – | – | – | – | bzə | psə | psə | psə | 
| Fault | – | – | – | – | laːʑa | laːʑa | laːʑa | laːʑa | 
| House | ʁ́Iʷǝna | – | – | ʕʷna | – | wəna | wəna | wəna | 
| Mother | (a)nǝ | (a)nǝ | á-n | anǝ | na | aːna | nə | aːna | 
| Father | (a)ṕ:ǝ | ab | ab | aba | tʷǝ | at:a | tǝ | aːda | 
| heavy | anǝTa | xanǝta | á-χ́anta | χ́anta | – | want:aʁʷ | wantaʁʷ | wandaʁʷ | 
| cattle-shed | anǝTa | bawǝ-ra | bora | a-bóra, -bówra | bow | – | – | bow | 
| guest | – | – | – | – | pč̣́a | ħa-č̣́á | ħaṣ́a | ħāč̣́a | 
| mountain / hill | bǝɣA | – | bʁa | – | – | bɣǝ | bɣǝ | bɣǝ | 
| measles / scarlet fever / navel | bǝč̣́ǝ | bǝč̣́ǝ | a-bč̣́ǝ́ | bč̣́ǝ | bǝč̣́ǝ́ | – | nǝbǝǯ́ | bǝnža | 
| dust / bubble / blister | bǝbǝ | – | á-bǝb | – | – | psǝ-bǝb | psǝ-bǝb | psǝ-bǝb | 
See also

Wiktionary has a list of reconstructed forms at Appendix:Proto-Northwest Caucasian reconstructions
References
- STAROSTIN, Sergei A.; NIKOLAYEV, Sergei L. (1994). A North Caucasian Etymological Dictionary: Preface.
